auteur Danny Lemmens, aanvullingen Wim Janssen

Vanaf 1839 werd de Maas tussen Smeermaas en Kessenich de grens tussen Nederland en België. Voor de Franse Tijd waren grenzen verbonden aan de heerlijkheden van het gebied. Bewoners in de maasdorpen aan beide zijden van de Maas waren nauw verbonden met elkaar. Zij onderhielden contacten middels de beschikbare voetveren die in de streek dienst deden. Zo kon men onder andere een voetveer vinden bij Geul-Uijkhoven, Elsloo-Kotem, Meers-Geneuth, Maasband-Leuth, Urmond-Meeswijk en Berg-Stokkem.

Maasband kende twee voetveren. Vanaf welke datum deze dienst begonnen te doen hebben we nog niet kunnen achterhalen. Wel is er bekend waar de veren van Maasband ongeveer hebben gelegen.

Afb.1. Satelliet foto Google Maps, de gele stippellijnen geven de oversteekplaatsen van de veren weer.

Voor het bedienen van een veer werd een veerman aangesteld. Hij zette mensen over de Maas en deed dit werk als bijbaan. Een veer was eigenlijk niets meer dan een grote roeiboot die op geschikte plekken werd gebruikt voor de oversteek.
Maasband kende twee oversteekplaatsen. Één (zie afb.1. oversteek a) kan gevonden worden direct nabij Maasband. Hier bevind zich nog een trap gemaakt van Naamse steen die vanaf de dijk naar de Maas afdaalt en van waar men met het veer kon oversteken.
Een andere oversteekplaats kan worden gevonden ten noorden van Maasband (zie afb.1. oversteek b). Hier ligt het toponiem "Aan de Bel" vanwaar een betonnen trap de dijk afdaalde naar de Maas waar men met dit veer kon oversteken naar Leuth. Deze trap is momenteel niet meer aanwezig. Door en overstromingen en erosie is de trap verdwenen. Het MaasBandProject team gaat hier onderzoek doen (locatie 16) waarbij er ook gezocht wordt naar restanten van deze trap.
Bij het veer hing meestal een bel. Als mensen over wilden steken belde zij hier waarna de veerman ze kwam overzetten. Dikwijls werden hier ook streken uitgehaald door de plaatselijke jeugd die belden en zich verstopten in de struiken om vandaar de veerman te kunnen uitlachen.

Afb.2. Facebook Ut Vreugere Stein, de bel voor het veer bij Elsloo.

Een aantal namen van de veermannen zijn bekend. Zo is Herman Vrancken de veerman die de hoofdrol speelt bij een verhaal over de Bokkenrijders als hij deze met zijn veer naar Maasband brengt waar de overval op schepen Walraven plaatsvond.
Herman Vrancken werd in 1773 opgepakt en vastgezet in Kotem waarna hij overgeplaatst werd naar het kasteel van Rekem. Het hele verhaal is te lezen in het boek: "Ze hingen in drie Reysen" door Mart. Pfeifer en Eddy Erkens.
Voor Maasband werden vier personen gevonden die hier dienst deden als veerman. Wellicht dat er in Maasband meer veermannen geweest zijn maar deze zijn ons (nog) niet bekend.

Jean Salden

De oudst bekende veerman wordt genoemd op de Rivierenkaart, sectie Berg uit 1848. Het is Joannes (Jean) Salden die in 1802 werd geboren in Leuth als zoon van Joannes Salden en Maria Catharina Gijsen.

Hij was landbouwer en mandenmaker van beroep, bediende het veer dat Maasband met België verbond (zie afbeelding 1, oversteek a) en hij zorgde voor het schepenvuur (vroeger werden mensen aangesteld om schepen te voorzien van vuur aan boord. Zij hielden vuren brandend totdat het schip dit vuur aan boord nam. Een bijkomend beroep hierin is 'de Kétschjer' oftewel de stenen ketser wat met vuurstenen een vuur lieten ontbranden. Een soortgelijk beroep wordt terug gevonden in steden waar men mensen vuur konden kopen als ze zelf hier geen tijd voor hadden of de middelen niet hadden. In Duitsland werd dit beroep ook terug gevonden waarbij inwoners een vuurbelasting betaalden en dan voorzien werden van hun dagelijks vuur [1]).
Jean huwde op 22-10-1830 in Stein met Maria Janssen, dochter van Joannes Janssen en Maria Catharina Berix.

Afb.3. Rivierenkaart, sectie Berg uit 1848 met hierop Maasband. De veerman in 1848 is in de kaart opgenomen, J.Salden.

Jean Salden stierf op 70-jarige leeftijd op 29-02-1872 in zijn huis in Maasband.

[1] bron: Marburger Sippenbuch

Peter Bergs

De volgende veerman was Pierre Jean Bergs[2]. Hij was bekend als Peter Bergs en werd geboren in Maasband in het jaar 1808 als zoon van Lambert Berghs[2] en Maria Gertruda Janssen.
Peter Bergs huwde met Maria Catharina Schepers, geboren in 1809 te Stein. Hij kreeg in 1867 een zilveren medaille uitgereikt omdat hij twee personen had gered van de verdrinkingsdood.

Afb.4. Krantenartikel: 25 januari 1867.

[2] bron: Burgerlijke Stand geb.huw.overlijdens, Stein

Afb.5. Vergunningsbewijs ter uitoefening van een beroep, bedrijf of handwerk. Het patent is verleend aan Bergs Peter wonend te Stein.

Peter Bergs stierf op 7 januari 1875 in Maasband.
Het veerrecht gaat in 1875 en 1876 over naar België. Hierna komt het weer in handen van Nederland.

Lambert Berghs

Willem Lambert Berghs[3] werd geboren op 21 februari 1839 in Maasband als zoon van Pierre Jean Berghs en Maria Catharina Schepers. In de Burgerlijke Stand worden meerdere beroepen gevonden welke Willem Lambert Berghs opgeeft in de akte. Hij huwde op 9 april 1872 in Stein met Maria Catharina Hubertina Booten en was behalve landbouwer en mandenmaker vanaf februari 1876 ook de veerman[3] in Maasband. Uit hun huwelijk werden drie kinderen geboren in Maasband.
Een tweede huwelijk werd voltrokken op 25 augustus 1878 in Mechelen aan de Maas met Anna Theresia Booten. Uit dit huwelijk zijn geen kinderen bekend.

[3] bron: Burgerlijke Stand geb.huw.overlijdens, Stein

Pjér Janssen, Pjér van Pitte

De vierde gevonden veerman was tevens de laatste veerman van Maasband.
Johannes Petrus Janssen werd geboren op 6 november 1904 in Maasband als zoon van Peter Janssen (Pit den timmerman) en Sibilla Smeets (Bil). Hij had als bijnaam Pjér van Pitte en was behalve de laatste veerman ook de kastelein van het café in Maasband, later café "'t Piepke".

De overgrootvader van Pjér van Pitte was Willem Janssen, gehuwd met Barbara Salden die de zus was van veerman Jean Salden genoemd in 1848.

Afb.5. Gedeelte uit de genealogie van de families Salden en Janssen.

Pjér van Pitte huwde op 18-04-1936 in Vucht met Elisabeth Smeets, geboren op 22-07-1910 in Vucht.
Hij stierf op 6 september 1974 in Stein op 69-jarige leeftijd.

Afb.6. bron: Wim Janssen, rechts in de veerboot Pjér Janssen en links zijn vrouw Lies Smeets.

Afb.7. bron: Wim Janssen. De trappen van het veer tussen de Leutherhoek en Mazelhoven. Op de achtergrond Mazelhoven. De man op de trap is Wim Janssen in 1963.

Het voetveer bij Maasband werd begin jaren 50 buiten gebruik gesteld.