De verdwenen huizen in Maasband

auteurs Har Wijnen en Danny Lemmens

Tijdens de zoektocht naar de oude maaslopen stuitte onderzoeker Har Wijnen op de Kruijffkaart uit 1820. Deze kaart werd gemaakt door ingenieur Kruijff ten behoeve van de verdedigingswerken tegen water, zuidelijk van Maasband. Deze werken bleken later niet te functioneren omdat ze nog meer erosie veroorzaakten.  Wat echter opviel op de Kruijffkaart, is de positie van het oudste huis van Maasband (Maasbandervaart 18, gedateerd 1566). Dit ligt op de Kruijffkaart verder van de maasoever af dan op de luchtfoto uit 2018. In zo'n 200 jaar heeft de Maas zich aldaar naar het oosten verplaatst waarbij enkele huizen afgebroken moesten worden om plaats te maken voor de rivier.

Om te bekijken hoe de inwoners van Maasband hun strijd moesten leveren tegen de zich verplaatsende rivier, zijn enkele kaarten gegeorefereerd. Hiermee worden de onderlinge verschillen duidelijk zichtbaar.

Op een luchtfoto van Google Earth uit 2018 werd de Kruijffkaart gelegd. Hierna werden de Maas, de oever en de wegen overgenomen om de situatie uit 1820 met de situatie op de luchtfoto van 2018 te vergelijken. De woningen in rood zijn de woningen van de Kruijffkaart in 1820. De woningen in geel zijn de woningen die op de Kruijffkaart al afgebroken zijn, maar wel nog waren aangegeven.  Onderaan zijn de verdedigingswerken uit 1820 ingetekend.

De volgende kaart die vergeleken werd, is de Waterstaatkaart uit 1845, getekend ten behoeve van oeverwerkzaamheden. Om te laten zien hoe de maasoever is opgeschoven, is er voor gekozen om de Leutherhoekweg, de afgebroken (gele) huizen en de verdedigingswerken uit 1820 niet aan te passen in de situatie uit 1845. Zo kan men duidelijk herkennen waarom de huizen werden afgebroken, de Maas verplaatste zich steeds oostelijker.

Uiteindelijk werd begin 21ste eeuw de oever zo aangepast en versterkt dat erosie nu niet meer aan de orde is. De Leutherhoekweg, de afgebroken (gele) huizen en de verdedigingswerken uit 1820 laten zien hoeveel de Maas in een tijdsbestek van 200 jaar de oever heeft geërodeerd.

afb.5.de Maas in 1820 getekend op een luchtfoto uit 2018.

Achtergronden over het verhaal van de verdwenen huizen in Maasband zijn verder uitgewerkt in het rapport van Het MaasBandProject.